قصه تنها زن صیاد در بندر دیر | وقتی دریا ناجی می شود + فیلم

به گزارش همشهری ‌آنلاین «عاتکه عالیزاده» در بندر دیر استان بوشهر به عنوان تنها صیاد زن معروف شده است. او هر روز برای ماهیگیری کنار دریا می‌رود. خودش می‌گوید ۶ سال پیش تماشای ماهیگیری بچه‌ها او را به فکر انداخت که صیادی را تجربه کند و حالا به لطف همین تجربه توانسته با روزهای غم‌انگیز افسردگی و داروهایش خداحافظی کند. عاتکه می‌گوید که دریا پناه و درمانش شده و حالا با افتخار تنها زن ماهیگیر بندر دیر است.

تجربه ۶ ساله ماهیگیری

با لهجه شیرین جنوبی قربان صدقه می‌رود و به رسم مهمان‌نوازی ما را به خانه‌اش دعوت می‌کند. عاتکه عالیزاده در محله سیدصفا متولد شده؛ ۵۹ سال پیش. می‌گوید: «زایشگاه و بیمارستان نبود. من هم در خانه به دنیا آمدم. خوشحالم که اهل سیدصفا هستم. مردمانی با صفا و خوش‌اخلاق دارد.» عاتکه دو دختر دارد. داماد و نوه‌های دوقلویش از صیادان بندر دیر هستند. همسرش به رحمت خدا رفته و دست روزگار از ناملایمات زندگی کم و کسری برایش نداشته و چند سالی افسردگی را برایش رقم زده. روایت حال خوش این روزهای عاتکه با دریا گره خورده‌است.
او می‌گوید: «می‌دانی افسردگی چیست؟ یک بیماری که نمی‌توانم برایت بگویم چطور رنگ روزهای زندگی مرا سیاه کرده بود. یک روز بی‌حال و حوصله کنار دریا نشسته بودم. تعدادی بچه‌ بازی می‌کردند. قلاب ماهیگیری کوچکی داشتند و ماهیگیری تمرین می‌کردند. فکری به ذهنم رسید. آمدم خانه و به نوه‌هایم گفتم برای من هم قلاب ماهیگیری و خیط (نخ ماهیگیری به زبان محلی) بخرید. همگی مخالفت کردند که ماهیگیری کار آسانی نیست و فوت و فن خودش را دارد.» اما عاتکه کوتاه نیامد و روز بعد با قلاب ماهیگیری راهی بندر شد. از آن روزگار ۶ سال می‌گذرد.

درمان دریا

عاتکه ادامه صحبتش را با حدیثی از امام کاظم (ع) پی می‌گیرد و می‌گوید: «ایشان فرمودند که نگاه کردن به آب روان نور چشم را زیاد می‌کند. من هم وقتی برای ماهیگیری می‌رفتم، ساعت‌ها به دریا نگاه می‌کردم. کم‌کم شروع کردم به حرف زدن با دریا. دست‌کم ۳ تا ۴ ساعت برای صید کنار دریا می‌نشستم. گاهی دست خالی برمی‌گشتم و گاهی هم چند ماهی صید می‌کردم. روز بعد دوباره با دریا درد دل می‌کردم.»
ماهیگیری عاتکه هر روز ادامه داشت تا خودش و اطرافیان متوجه یک تغییر در او شدند. می‌گوید: «دلم روشن شد و از تاریکی افسردگی خبری نبود. دریا درمانم شد. روزی‌رسانم شد. حالا همه اهالی می‌دانند که من هر روز برای صید به بندر می‌روم و چه افتخاری بالاتر از اینکه تنها زن ماهیگیر بندر دیر من هستم.»

از دریا خسته نمی‌شوم

برای عاتکه که در بندر بزرگ شده، فوت و فن ماهیگیری بسیار آسان است. او می‌گوید: «میگو را به قلاب سر خیط می‌بندم و دورش را با خمیر می‌پوشانم. قلاب را در دریا می‌اندازم و در سکوت دریا به انتظار می‌نشینم و بهترین لحظه‌های زندگی را تجربه می‌کنم. گاهی مردان ماهیگیر به من می‌گویند تو بیشتر از ما صید کردی.» عاتکه برای رفتن به نقاط دورتر دریا و تجربه صید به نوه‌هایش اصرار می‌کند، اما می‌گوید: «به من می‌گویند کجا می‌خواهی بیای ننه! خسته می‌شوی. اما بالاخره یک روز همراهشان می‌روم. عشق من به دریا تمام نمی‌شود.» عاتکه ماهی‌های صید خودش را به خانه می‌آورد و قلیه‌ماهی درست می‌کند. گاهی هم ماهی‌ها را به در و همسایه می‌دهد.

اخبار هواشناسی را گوش می‌کنم

گوش دادن به اخبار هواشناسی عادت هر روز صبح عاتکه است. می‌گوید: «باد شمال که بوزد ماهی‌ها کنار ساحل می‌آیند. باد شرجی که باشد از صید خبری نیست. هواشناسی که هشدار دریایی صادر کند سراغ ماهیگیری نمی‌روم. دریا خطرات خودش را هم دارد. چهارشنبه (۲۱ آذر) وزش باد شدید است و من دریا نمی‌روم.» او از سونامی سال ۱۳۹۵ یاد می‌کند. اتفاقی ‌بی‌سابقه در بندر دیر که آب دریا تا ارتفاع ۳ متری به ساحل هجوم آورد و بیش از یک کیلومتر در شهر پیشروی کرد. عاتکه می‌گوید: «آب تا حیاط خانه ما آمده بود. ماهی‌ها هم آمده‌بودند. اخبار گفت ۵ نفر کشته شدند. برای همین می‌گویم دریا با همه محبتش خطراتی هم دارد.»

اعطای مجوز صید بانوان برای نخستین بار

صیادی برای زنان ساحل‌نشین ۱۴ جزیره هرمزگان مهم‌ترین گزینه اشتغال است؛ صیادان زن با وجود نداشتن مجوز قانونی و محرومیت از بیمه، معیشت‌شان را به دریا گره زده بودند تا اینکه مرداد سال گذشته (۱۴۰۲) مدیرکل شیلات هرمزگان از اعطای مجوز صید به بانوان جزیره هنگام برای نخستین بار خبر داد. صیادی زنان با نام جزیره هنگام شهرت یافته است، اما در جزیره قشم هم تعدادی زن صیاد فعالیت می‌کنند. با این همه همین صیادان هم اولین بار است که مجوز صید دریافت می‌کنند و اولین بار است که نامی از صیادی زنان در جای دیگری جز هرمزگان به گوش می‌رسد؛ مثل بوشهر که حالا با انتشار فیلمی از «عاتکه عالیزاده» با عنوان تنها زن صیاد بوشهر سر زبان‌ها افتاده است.

«رویای صید»؛ مستندی درباره زنان صیاد

فیلمبرداری مستند «رویای صید» به تهیه‌کنندگی بهروز نشان و کارگردانی محمد حمزه‌ای از همین چند ماه پیش با حمایت معاونت امور زنان ریاست جمهوری مجدد از سر گرفته شد. بهروز نشان، تهیه کننده این فیلم گفته است: «این فیلم از یک روایت واقعی گرفته شده است. ماجرای ۲۰ خانم که در یکی از روستاهای قشم صیادی می‌کنند و اکثرا خانم‌های سرپرست خانوار هستند. شیلات به آن‌ها مجوز صیادی نداده و نمی‌توانستند به ماهیگیری بروند. دغدغه این خانم‌ها بسیار برایم جذاب بود. البته خوشبختانه در حال حاضر مشکل صدور مجوز صیادان زن در قشم حل شده است و این انگیزه بیشتری برای ساخت این فیلم مستند شد.» این فیلم بلند مستند در سه اپیزود تولید می‌شود.